Nowelizacja ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówienia publicznych, która weszła w życie w dniu 28 lipca 2016 r., wprowadziła kilka istotnych zmian w dotychczas obowiązujących przepisach. Do takich zmian bez wątpienia można zaliczyć nowe podejście ustawodawcy do kwestii badania przez zamawiającego braku podstawy do wykluczenia wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia.

W myśl znowelizowanych przepisów Ustawy zamawiający będzie uprawniony do wykluczenia wykonawcy na każdym etapie postępowania – co wynika wprost z brzmienia art. 24 ust. 12 znowelizowanej Ustawy. Do tej pory zamawiający był uprawniony do badania podstaw do wykluczenia wykonawcy z postępowania wyłącznie wg stanu na dzień upływu terminu składania ofert. Zgodnie bowiem z dotychczasowym brzmieniem art. 26 ust. 2a Ustawy wykonawca na żądanie zamawiającego i w zakresie przez niego wskazanym był zobowiązany wykazać odpowiednio, nie później niż na dzień składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub na dzień składania ofert, spełnianie warunków, o których mowa w dotychczasowym brzmieniu art. 22 ust. 1sprzed nowelizacji Ustawy, oraz brak podstaw do wykluczenia z powodu niespełniania warunków, o których mowa w art. 24 ust. 1 Ustawy sprzed nowelizacji.

W ślad za nowym uprawnieniem zamawiającego wynikającym z dyspozycji art. 24 ust. 12 Ustawy idzie też kolejne uprawnienie wyrażone w art. 26 ust. 2f znowelizowanej Ustawy. Z jego brzmienia wynika bowiem, że jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia odpowiedniego przebiegu postępowania o udzielenie zamówienia, zamawiający może na każdym etapie postępowania wezwać wykonawców do złożenia wszystkich lub niektórych oświadczeń lub dokumentów potwierdzających, że nie podlegają wykluczeniu, spełniają warunki udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji, a jeżeli zachodzą uzasadnione podstawy do uznania, że złożone uprzednio oświadczenia lub dokumenty nie są już aktualne, do złożenia aktualnych oświadczeń lub dokumentów.

Jak zatem wynika z powyższego, mimo, że w myśl art. 25a znowelizowanej Ustawy wykonawca w miejsce dotychczasowych oświadczeń i dokumentów potwierdzających okoliczności o jakich mowa w art. 25 ust. 1 Ustawy będzie składał jedno oświadczenie stanowiące wstępne potwierdzenie braku podstaw do wykluczenia, spełnienia warunków udziału w postępowaniu oraz odpowiednio spełnienia kryteriów selekcji (w przypadku zamówień o wartości równej lub wyższej od tzw. „kryteriów unijnych” oświadczenie to przybierze formę jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia), to i tak wykonawca będzie musiał pozostawać w gotowości do przedłożenia tychże oświadczeń i dokumentów, na wypadek gdy Zamawiający skorzystał z uprawnienia przewidzianego w art. 26 ust. 2f znowelizowanej Ustawy. Należy bowiem pamiętać, że Zamawiający będzie mógł korzystać z tegoż uprawnienia niezależnie od dyspozycji art. 26 ust. 1 i 2 znowelizowanej Ustawy, z którego wynika, iż  Zamawiający dopiero przed udzieleniem zamówienia, będzie wzywał wykonawcę, którego oferta została najwyżej oceniona, do złożenia w wyznaczonym terminie aktualnych na dzień złożenia oświadczeń lub dokumentów potwierdzających okoliczności, o których mowa w art. 25 ust. 1znowelizowanej Ustawy.

W tym kontekście na uwagę zasługuje również brzmienie art. 22d ust. 2 znowelizowanej Ustawy zgodnie z którym zamawiający może, na każdym etapie postępowania, uznać, że wykonawca nie posiada wymaganych zdolności, jeżeli zaangażowanie zasobów technicznych lub zawodowych wykonawcy w inne przedsięwzięcia gospodarcze wykonawcy może mieć negatywny wpływ na realizację zamówienia.Jeżeli zatem powyższe uprawnienie zamawiającego zestawić  z dyspozycją art. 24 ust. 1 pkt 12) znowelizowanej Ustawy, w myśl którego z postępowania wyklucza się wykonawcę, który nie wykazał spełnienia warunków udziału w postępowaniu oraz z ogólnym uprawnieniem zamawiającego do wykluczenia wykonawcy na każdym etapie postępowania o udzielenie zamówienia (art. 24 ust. 12 znowelizowanej Ustawy), a także mając na uwadze fakt, że zamawiający może określić warunki udziału w postępowaniu w odniesieniu m.in. do zdolności technicznej lub zawodowej wykonawcy (art. 22 ust. 1b pkt 3) znowelizowanej Ustawy) to zaangażowanie wykonawcy w realizację innego przedsięwzięcia również może być obiektem zainteresowania ze strony zamawiającego, w celu ustalenia czy nie zachodzi podstawa do wykluczenia wykonawcy z postępowania.

Nowelizacja Ustawy wprowadziła też zupełnie nowe uprawnienie dla zamawiającego. Zgodnie bowiem z dyspozycją art. 145a pkt 2) znowelizowanej Ustawy jeżeli okaże się, że wykonawca w chwili zawarcia umowy podlegał wykluczeniu z postępowania, na podstawie art. 24 ust. 1 znowelizowanej Ustawy, wówczas zamawiający jest uprawniony do rozwiązania umowy. Każdy wykonawcy powinien zatem pamiętać, iż prawo zamawiającego do badania istnienia ewentualnych podstaw do wykluczenia wykonawcy z postępowania nie wygasa wraz z wyborem oferty najkorzystniejszej i zawarciem umowy.

Analiza opisanych powyżej przepisów Ustawy prowadzi do wniosku, że nowelizacja Ustawy wzmocniła pozycję zamawiającego względem wykonawców w taki sposób aby zwiększyć szanse zamawiającego na dokonanie wyboru wykonawcy, który będzie dawał rękojmię należytego wykonania zamówienia.